|
Πελοπόννησος
Οι Σαρακατσαναίοι της Πελοποννήσου το καλοκαίρι πήγαιναν μόνο στα βουνά της βόρειας Πελοποννήσου , δηλ στο Παναχαϊκό (Βοϊδά) , στα Αροάνια (Χελμό), και στην Κυλλήνη (Ζίρια) ενώ τον χειμώνα ξεχειμώνιαζαν στους κάμπους της Αχαΐας , Αιγιαλείας , Αιγίου, , Κορινθίας, Μεγαρίτηδος και πολλοί από αυτούς προχωρούσαν στην Τροιζηνία φτάνοντας μέχρι τον Πόρο. Τους παραπάνω Σαρακατσαναίους στον Μοριά τους αποκαλούσαν Ρουμελιώτες διότι ήρθαν στα βουνά της Πελοποννήσου από την Στερεά Ελλάδα απ' όπου και κατάγονται.
Αττική
Όσοι από τους Σαρακατσαναίους της Αττικής το καλοκαίρι πήγαιναν ,στην Πάρνηθα στα Γεράνια, στην Πεντέλη, στον Υμηττό, Αττικό Όλυμπο, τον χειμώνα κατέβαιναν στα λιβάδια της Αττικής και της Μεγαρίδος καθώς και στα: Βίλια , στα Κούντουρα, στα Μέγαρα , στην Ελευσίνα, Φάληρο , Γλυφάδα , Βάρκιζα , Σούνιο ,γύρω από τα Μεσόγεια , στη Λαυρεωτική, στην Κηφισιά , στο Τατόι, Ωρωπό, και παλαιότερα ως την Βοιωτία και την Εύβοια.
Οι περισσότεροι από αυτούς σήμερα έχουν εγκατασταθεί μόνιμα είτε μέσα στην Αθήνα είτε έξω δημιουργώντας δικούς τους οικισμούς στα ριζά των βουνών της Αττικής (Πεντέλη, Υμηττός , Πάρνηθα, κλπ.)
Εύβοια
Στην Εύβοια προπολεμικά υπήρχαν πολλοί Σαρακατσαναίοι ,σήμερα έχουν αφομοιωθεί από τους χωρικούς , λίγοι που έχουν απομείνει βρίσκονται στην κεντρική και βόρεια Εύβοια. Τους Σαρακατσαναίους της Ευβοίας τους αποκαλούσαν Ρούμ= Ρωμιούς ή Ρουμελιώτες . Το καλοκαίρι ξεκαλοκαίριαζαν άλοτε στα βουνά: Καντήλι , Δίρφη , Κοτύλια, Κάδι, Κονίστρα. Τον χειμώνα πολλοί από αυτούς έφευγαν και ξεχειμώνιαζαν σε βοσκοτόπια στα χωριά Δίστο, Αρτάκη, Ψαχνά, Αγιάνα ,Αχμέτ Αγά , Σκυλόγιαννη ,Μαντούδι , Στενή , Μαυρόπουλο, Ερέτρια, Στρόπονες, Στείρα, Μαρμάρι, Κάρυστο και Αλιβέρι. Άλλοι πάλι περνούσαν το φθινόπωρο στον Εύριπο για να ξεχειμωνιάσουν στην Αττική ή στην Βοιωτία.
Οι Σαρακατσαναίοι που ξεκαλοκαίριαζαν στα βουνά της Ανατολικής στερεάς Ελλάδας ,δηλ ανατολικά του Ασπροποτάμου ,στα Άγραφα ,στον Τυμφρηστό (Βελούχι), Οίτη, Γκιόνα , Όθρυς, ,Καλλίδρομο ,Οξιά, Παναιτωλικό , Βαρδούσια, Γράβαρα, Παρνασσό , Ελικώνα , ξεχειμωνιάζουν όλοι στους κάμπους της Θεσσαλίας, της Φθιώτιδας , Δωρίδας , Λοκρίδας, στις όχθες του Μόρνου, στους κάμπους του Λιδορικίου, , Λιβαδειάς , Θηβών ,Αράχοβας , Λαμίας , Στυλίδας, Αλμυρού, Σπερχειού, του Μώλου ,του Άγιου Κωνσταντίνου , των Λιβανατών , της Αταλάντης, λίγοι από αυτούς πηγαίνουν στις πεδιάδες του Ξηρομέρου και του Μεσολογγίου. Παλαιότερα μερικοί από αυτούς προχωρούσαν πέρα από την Λιβαδειά και την Θήβα , για να ξεχειμωνιάσουν στον Ωρωπό. Άλλοι περνούσαν τον Εύριπο και πήγαιναν στην Εύβοια ,άλλοι πάλι πήγαιναν στο Λουτράκι και την Μεγαρίδα.
Όσοι Σαρακατσαναίοι ξεκαλοκαίριαζαν στα βουνά νότια από τον κάτω Αλιάκμονα , δηλ. στην ανατολική Πίνδο, Χάσια , Αντιχάσια, Καμβούνια, Πιέρια, Όλυμπο, Κίσαβο, Μαυροβούνι, Ξεχειμώνιαζαν κυρίως στους θεσσαλικούς κάμπους, και ιδιαίτερα στους κάμπους των περιοχών: Τρικάλων , Καρδίτσας , Ελασσόνας , Τιρνάβου , Λάρισας , Αγιάς, Φαρσάλων, Βελεστίνου, Δομοκού, Αλμυρού. Μερικοί από αυτούς πήγαιναν και στα πεδινά ανοίγματα της κοιλάδας του Αλιάκμονα (Σέρβια, Βελβεντό, κλπ).
Όσοι ξεκαλοκαίριαζαν στα βουνά της βορειοδυτικής Ελλάδος , στα Ακαρνανικά όρη , στο Μακρυνόρος (ανάμεσα Ακαρνανία και Ήπειρο) και στα βουνά της ηπειρωτικής Πίνδου , Τζουμέρκα ,Περιστέρι , Μιτσικέλι , Τύμφη (Πάπικο, Βραδέτο), Σμόλικα , Μέτσοβο , Γράμμο κλπ, ξεχειμώνιαζαν κυρίως στα παράλια του Ιονίου , από τους Φιλιάτες ως το Μεσολόγγι, και ειδικότερα στους παραθαλάσσιους κάμπους των Φιλιατών , Ηγουμενίτσας , Παραμυθιάς, Πάργας , Πρέβεζας, Λούρου , Άραχθου , Βόνιτσας , Βάλτου, Ξηρομέρου ,στις παραλίες απέναντι από την Λευκάδα, γύρο στη Ζαβέρδα , , τον Αστακό , την Κατοχή, το Νιοχώρι και έξω από το Μεσολόγγι, το Κρυονέρι, τον Επαχτο κλπ.
Όσοι Σαρακατσαναίοι ξεκαλοκαίριαζαν βόρεια από τον Αλιάκμονα και δυτικά του Αξιού , στην δυτική Μακεδονία, ,δηλ. στα βουνά : Βούρινο , Σινιάτσικο, Βέρμιο , Βέρνο (Βίτσι), Βαρνούντα , Βόρα (Καϊμακτσαλάν) ,Τζένα , Παϊκο ,ξεχειμωνιάζουν οι μισοί σχεδόν στους θεσσαλικούς κάμπους από την Ελασσόνα μέχρι το Αλμυρό και πολλοί φτάνουν μέχρι την Λαμία. Οι άλλοι μισοί πάνε στις γύρω πεδιάδες :Θεσσαλονίκης , Φλώρινας , Βέροιας , Κιλκίς , Γιαννιτσών , Καρατζόβας, Λαγκαδά, ,στις πεδινές λουρίδες της Κατερίνης , , γύρω από τις όχθες του Αξιού, καθώς και στις προεκτάσεις των Κρουσίων , του Χολομώντα , στα λιβάδια της Κασάντρας ,του Πολύγυρου , και όλης σχεδόν της Χαλκιδικής.
Πολλοί από τους ίδιους που ξεχειμώνιαζαν στα παραπάνω βουνά και ιδίως στο Βέρμιο , Λαϊκό ,Τζένα , Βαρνούντα, Καϊματσαλάν, τα χρόνια της τουρκοκρατίας προχωρούσαν και στα βουνά της νότιας Σερβίας, σε όλον τον όγκο της Τζένας, στο Μιρόχοβο και στις άλλες αλλεπάλληλες οροσειρές που φτάνουν έως τα Σκόπια.
Οι Σαρακατσαναίοι που ξεκαλοκαιριάζουν στην κεντρική Μακεδονία, μεταξύ Αξιού και Στρυμόνα δηλ πάνω στα βουνά Μπέλες , Κρούσια, Κερδύλια, κατεβαίνουν τον χειμώνα στα ριζά των βουνών και στους κάμπους του Κιλκίς, Λαγκαδά , Χαλκιδικής. Κάποιοι απ’ αυτούς μένουν στο ίδιο μέρος και το καλοκαίρι.
Όσοι Σαρακατσαναίοι ξεκαλοκαιριάζουν στις οροσειρές μεταξύ Στρυμόνα και Νέστου δηλ στα βουνά Λιαλιά , Φαλακρό Σερρών και Δράμας , Μενοίκιο , Παγγαίο, Τσάλ' Ντάγ (Καβάλας) ,ξεχειμωνιάζουν στους κάμπους των Σερρών ,Δράμας Νιγρίτας ,Χρυσούπολης, Καβάλας ,Ελευθερούπολης, Σουφλίου, Φερών , Διδυμοτείχου , Ορφάνης , Ξάνθης ,Κομοτηνής , Ορεστιάδας , Αλεξανδρούπολης. Αυτοί οι κάμποι ήταν τους χειμώνες μεγάλα κέντρα Σαρακατσαναίων .
Οι Σαρακατσαναίοι που ξεκαλοκαίριαζαν μεταξύ Νέστου και Έβρου, στην ορεινή περιοχή Παρανεστίου Ροδόπης ,δηλ στον ορεινό όγκο της ελληνικής Ροδόπης , ξεχειμωνιάζουν και αυτοί στους κάμπους Σερρών , Ξάνθης , Κομοτηνής ,Σουφλίου, Ορεστιάδας, Αλεξανδρούπολης κλπ. σε όλες τις πεδιάδες και τα χαμοβούνια κατά μήκος του Νέστου και στο λεκανοπέδιο του δυτικού Έβρου, ανατολικά και νότια της Ροδόπης . Γιαυτό και οι στάνες της περιοχής αναφέρονταν με τις ονομασίες ξεχειμαδιά της Ροδόπης ή τσελιγκάτα του Έβρου.
Αυτές είναι οι περιοχές που μετακινούνταν οι Σαρακατσαναίοι . Προτιμούσαν να πηγαίνουν κάθε χρόνο στην ίδια περιοχή ή σε κάποια γειτονική που τους ήταν γνωστή.
Βιβλιογραφία Αγγελική Χατζημιχάλη ((Οι Σαρακατσάνοι))