flag vizantioflag hellas

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.   twitter   facebook  

Βασίλης Τσιαούσης....Ο Πρόεδρος του Λαογραφικού Μουσείου Σαρακατσαναίων στις Σέρρες

 

Βασίλης Τσιαούσης....Ο Πρόεδρος του Λαογραφικού Μουσείου Σαρακατσαναίων στις Σέρρες

 

 tyxalas-alex
 Του Αλέξανδρου Τυχάλα

 Γεννήθηκα το 1930 ,από Σαρακατσάνους γονείς τον Γιώργο Τσαούση και την Ελένη Χορταριά, στα βουνά της Δράμας στην περιοχή του Παρανεστίου. Εκεί έζησα μέχρι τα 8 μου χρόνια , πήγα σχολείο στο τσελιγκάτο μέχρι και την 3η τάξη. Το 1938 εγκαταλείψαμε το τσελιγκάτο της Δράμας και εγκατασταθήκαμε στην περιοχή της Νιγρίτας στον Αχινό. Εκεί συνέχισα το σχολείο και μάλιστα ύστερα από συνέλευση των δασκάλων προβιβαστήκαμε μαζί με άλλο ένα παιδί σε μεγαλύτερη τάξη την 5η και όχι την 4η που έπρεπε κανονικά να φοιτήσουμε. Αυτό το αναφέρω προς απάντηση αυτών που συχνά πυκνά αναφέρονται στα λίγα “καλυβογράμματα” που μαθαίναμε στα τσελιγκάτα. Αντίθετα όμως το επίπεδο μάθησης ήταν πάρα πολύ καλό γιατί η Σαρακατσάνοι θεωρούσαν πολύ σημαντική την μόρφωση που υποχρεωτική για τους άντρες. Το 1940 βγήκαμε σε ένα τσελιγκάτο στο Παγγαίο αλλά το 1941 το εγκαταλείπουμε λόγω των Γερμανών και στήσαμε νέο στα βουνά της Νιγρίτας, για λόγους υγείας καθώς η ελονοσία θέριζε. Το 1945 ανεβήκαμε στα βουνά της Βροντούς και το 1947 εγκαταλείψαμε οριστικά την νομαδική ζωή.  

  •  Η προσαρμογή στον αστικό τρόπο ζωής ήταν εύκολη και ποιά ήταν η κύρια επαγγελματική σας δραστηριότητα.
  •  Γιατί χρησιμοποιείτε πληθυντικό;

 

Δεν αντιμετωπίσαμε το παραμικρό πρόβλημα κατά την προσαρμογή μας. Ασχοληθήκαμε με την γεωργία και παράλληλα αγοράσαμε φορτηγό και εκτελούσαμε μεταφορές. Ενσωματώσαμε άμεσα στις καλλιέργειες μας την μηχανική γεωργία με μεγάλη αποτελεσματικότητα για τα δεδομένα της εποχής. 

Σε όλες τις επαγγελματικές δραστηριότητες συμμετείχαμε από κοινού με τα αδέρφια μου. Συνολικά ήμασταν 6 αδέρφια, 5 αγόρια και 1 κορίτσι. Ξέρετε για όσα χρόνια ασχολούμουν με τα κοινά των Σαρακατσάνων γεγονός που απαιτούσε πολύ χρόνο , ουδέποτε τα αδέρφια μου, μου ζήτησαν τον λόγο και πάντα με προέτρεπαν να συνεχίσω τον αγώνα μου. 

Πότε κάνατε δική σας οικογένεια; 

Παντρεύτηκα το 1959 την Ευαγγελία Τυχάλα και αποκτήσαμε δύο παιδιά τον Γιώργο και την Αλέξανδρα. (μόλις αναφέρει το όνομα της συζύγου του που πρόσφατα έχει πεθάνει , η φωνή του σπάει και τα μάτια του γεμίζουν δάκρυα, ο πληθυντικός που χρησιμοποιούσε έως τώρα αλλάζει και με τρεμάμενη φωνή, λέει) Αλέξανδρε παιδί μου , μετά το θάνατο της γυναίκας μου έχασα το 80% της δύναμης μου. Δεν είμαι πια ο ίδιος.

 

  •  Αναμφίβολα το όνομα σας έχει συνδεθεί με την δημιουργία του σημαντικότερου έργου της Σαρακατσάνικης παράδοσης το Λαογραφικό μουσείο. Πότε γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας του;
  •  Τι προβλήματα αντιμετωπίσατε για την ολοκλήρωση του.
  •  Συνεργάζεστε με την Πανελλήνια Ομοσπονδία Σαρακατσάνων;
  • Ποιοι είναι οι λόγοι που δεν είχατε συνεργασία έως τώρα με την Ομοσπονδία;
  • Πρόσφατα εκδόσατε το βιβλίο σας με τίτλο η “Σταυραετοί της Πίνδου” και ασχοληθήκατε εκτεταμένα με την καταγωγή των Σαρακατσάνων. Εκει υποστηρίζεται ότι οι Σαρακατσάνοι δεν ήταν νομάδες και μάλιστα η καταγωγή τους προέρχεται από ανώτερες κοινωνικές τάξεις. Η αναφορά σας αυτή δημιούργησε ερωτηματικά και κριτική καθώς προσπαθείτε να ανατρέψετε τα μέχρι τώρα δεδομένα ότι οι Σαρακατσάνοι υπήρξαν νομάδες. Μήπως με την θέση σας αυτή προσπαθείτε να τονώσετε περισσότερο την αυτοπεποίθηση μας.
  • Χαρακτηρίζεστε από πολλούς, ως απόλυτος στις θέσεις σας και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τις συγκρούσεις , τι απαντάτε;
  •  Κλείνοντας την κουβέντα μας , θέλω να μου αναφέρετε τις πρωτοβουλίες που χρειάζεται να αναληφθούν ώστε η παράδοση μας να περάσει αναλλοίωτη στις επόμενες γενιές.

 

tsaousis

 

Η ιδέα γεννήθηκε το 1965 και αφορμή ήταν η κατωτερότητα που αισθανόταν οι Σαρακατσάνοι έναντι των χωρικών που ενώ αναπτύσσονταν σε πολλούς τομείς εξακολουθούσαν να φαίνονται υποδεέστεροι κοινωνικά. Αυτό δεν μπορούσα να το δεχτώ και άρχισα τις ζυμώσεις. Τότε λοιπόν σκέφτηκα την δημιουργία μουσείου. Έστειλα επιστολή στο διευθυντή του υπουργείου πολιτισμού και ρωτούσα τι χρειάζεται να γίνει ώστε να μην χαθούν τα ιδανικά μας. Ύστερα από λίγο καιρό έλαβα απαντητική επιστολή που ανέφερε ότι χρειάζεται να ιδρύσετε σύλλογο, με συγκεκριμένες οδηγίες για την δημιουργία του. Τελικά συντάχθηκε καταστατικό το 1971 και ιδρύσαμε τον σύλλογο Σαρακατσάνων ο “Κατσαντώνης “ με έδρα την πόλη των Σερρών. Το καταστατικό προέβλεπε την λειτουργία λαογραφικού μουσείου. Άμεσα ξεκινήσαμε με την συλλογή υλικού και βάλαμε τις βάσεις για την δημιουργία του.

 mouseio1

Τα προβλήματα ήταν πάρα πολλά μέχρι να ολοκληρωθεί το μουσείο και άρχισαν όταν με διάφορες προσωπικές ενέργειες διεκδικήσαμε την άδεια λειτουργίας από το υπουργείο πολιτισμού και μας δόθηκε. Τότε παρουσιάστηκε η πρώτη σκιά. Ο διευθυντής του υπουργείου ζήτησε την συμμετοχή ορισμένων επιστημόνων στο διοικητικό συμβούλιο του συλλόγου. Στις επικείμενες εκλογές πρότεινα την συμμετοχή 3 επιστημόνων που το εκλογικό σώμα τους αποδέχτηκε άμεσα και τους υπερψήφισε. Την επόμενη εβδομάδα οι εκλεγμένοι θα ψηφίζαμε για την ανάδειξη προέδρου και υπόλοιπων μελών. Όταν πήγα στο σύλλογο ενημερώθηκα από τον έναν εκ των τριών ότι θα θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος και φυσικά εγώ απέσυρα την δική μου καθώς το συμβούλιο ήταν 5μελές και δεν υπήρχε περίπτωση να εκλεγώ. Στους επόμενους μήνες η αδράνεια του διοικητικού συμβουλίου είχε ως αποτέλεσμα να ανακληθεί η άδεια. Δεν αποδίδω σε κανένα πρόθεση. Το θέμα όμως ήταν ότι είχε γίνει ανεπανόρθωτη ζημιά. Αποτέλεσμα ήταν να παραιτηθεί το διοικητικό συμβούλιο και τότε ο πρόεδρος προς τιμήν του μου ζήτησε συγνώμη για όσα συνέβησαν. Ύστερα από εκλογές το 1976 εκλέγομαι ξανά πρόεδρος.

 mouseio2

Το υπουργείο πολιτισμού όμως αποφασίζει την δημιουργία ενιαίου μουσείου για όλους τους πολιτιστικούς συλλόγους των Σερρών. Η απόφαση αυτή πάρθηκε με την προϋπόθεση ότι υπάρχει υλικό από όλους τους συλλόγους. Να σημειώσω εδώ ότι μέχρι τότε είχαμε συλλέξει περίπου 7000 αντικείμενα ενώ οι υπόλοιποι σύλλογοι δεν είχαν το παραμικρό! Δεχόμουν πολύ μεγάλες πιέσεις από όλους τους φορείς να παραδώσω εν λευκώ το υλικό αυτό για ένα κοινό μουσείο αλλά δεν ενέδωσα. Είχα πίστη ότι θα τα καταφέρουμε και δεν εγκατέλειπα την προσπάθεια. Μεσολάβησαν δύο χρόνια με συσκέψεις επί συσκέψεων. Το παρασκήνιο ήταν πολύ έντονο και ύστερα από αρκετές επισκέψεις στην Αθήνα και επαφές με τον υπουργό πολιτισμού τελικά τα καταφέραμε. Δόθηκε αρχικά προφορικά η άδεια, μέσα σε αντιδράσεις από τους συλλόγους και τους τοπικούς φορείς στις Σέρρες. Στο αμέσως επόμενο διάστημα λάβαμε και επίσημα το πολυπόθητο έγγραφο της άδειας λειτουργίας. Η διαδικασία αυτή κράτησε 3 χρόνια από την ανάκληση της πρώτης και συνολικά 8 χρόνια από την ίδρυση του συλλόγου. Όλη αυτή η προσπάθεια ήταν μια μεγάλη νίκη των Σαρακατσάνων και το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας είναι αυτό που βλέπετε σήμερα. 

Ο μοναδικός πρόεδρος που ενδιαφέρθηκε και ζήτησε την συμβολή μου σε θέματα παράδοσης , είναι ο κ. Λειβαδίτης ο σημερινός πρόεδρος της ΠΟΣΣ και αναφέρω εδώ , ότι είναι και ο μοναδικός που επισκέφτηκε το Λαογραφικό Μουσείο Σαρακατσαναίων, ως εν ενεργεία πρόεδρος. 

Ίσως την απάντηση θα έπρεπε να την αναζητήσετε από τους απερχόμενους προέδρους και τα διοικητικά τους συμβούλια. Προφανώς όμως οι λόγοι αναφέρονται στο γεγονός ότι κατά την ίδρυση της ομοσπονδίας, στην οποία πρωτοστάτησα , είχα προτείνει ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο διοίκησης από το σημερινό που ποτέ δεν υιοθετήθηκε. Η στάση μου τότε , την οποία πιστεύω απόλυτα μέχρι και σήμερα , προφανώς ενόχλησε κάποιους με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ενδιαφέρον από την ομοσπονδία για συνεργασία. 

Πιστέψτε με σε καμία περίπτωση στις ημέρες μας δεν θα επιχειρούσα κάτι τέτοιο. Θα ήθελα όμως να ρωτήσω τις επικριτές μου: Τι νομάδες ήταν οι Σαρακατσάνοι που έμειναν σταθερά επί 436 χρόνια στην περιοχή της Πίνδου, ενώ προέκυψαν στην Πίνδο τόσα δεινά; Ας μου απαντήσουν μόνο σε αυτό το ερώτημα. Να αναφέρω ότι δεν υπάρχει κανένας ιστορικός στην Ελλάδα που να αναφέρει ότι υπάρχει νομαδισμός στην Ελλάδα. Στοιχεία για το θέμα αυτό αντλούμε και από τα τραγούδια μας , χαρακτηριστικά αναφέρει ένα: “ Ακόμη τούτη την άνοιξη τούτο το καλοκαίρι και απα θα γίνω αμαρτωλός θα πα να γίνω κλέφτης, θα βγάλω τα ποδήματα να βάλω τα τσαρούχια θα βγάλω και την γούνα μου θα βάλω την φλοκάτα” . Ποιοι ήταν αυτοί οι νομάδες που διέθεταν ποδήματα δηλαδή παπούτσια και που βρήκαν τις γούνες; Στο βιβλίο μου λοιπόν παραθέτω όλα αυτά τα στοιχεία και προκαλώ τον οποιονδήποτε να αντικρούσει τα στοιχεία αυτά, αν μπορεί, με επιχειρήματα. 

Σας ευχαριστώ για την ερώτηση που μου κάνετε , γιατί μου δίνετε η ευκαιρία να απαντήσω σε πολλούς επικριτές μου. Την έρευνα που εδώ και δεκαετίες κάνω για την φυλή μας και την καταγωγή της, θέλω να ξέρετε την στηρίζω σε δύο πράγματα: Στα στοιχεία και στην λογική. Σε όλα αυτά τα χρόνια πάντα είχα δίπλα μου επιστήμονες, ακαδημαϊκούς , καθηγητές πανεπιστημίου που με συμβούλευαν με εμψύχωναν και με καθοδηγούσαν. Την λογική αυτή, λοιπόν μέσα από στοιχεία, παραθέτω στο βιβλίο μου. Για πράγματα που γνωρίζω, θέλω να ξέρετε, δεν συμβιβάζομαι και δεν υποχωρώ σε τίποτα. Μην ξεχνάτε ότι μέχρι τα 17 μου χρόνια έζησα σε τσελιγκάτο , πολλοί από τους επικριτές μου σήμερα δεν είναι παρά μόνο θεωρητικοί. Πως μπορούν να αμφισβητήσουν τα γεγονότα; Είναι αρχή στην ζωή μου να υπερασπίζομαι αυτά που πιστεύω πάντα με κριτήριο την γνώση και την ενημέρωση του κόσμου. Μιλάω μόνο για αυτά που ξέρω. Σας απαντώ λοιπόν , ότι δεν μου αρέσουν οι συγκρούσεις και είμαι απόλυτος μόνο για τα πράγματα που έχω ζήσει και γνωρίζω. 

Ένα πράγμα χρειάζεται μόνο , οι άνθρωποι που θα ασχοληθούν με τους συλλόγους να έχουν σκοπό να προσφέρουν και όχι να ωφεληθούν από την συμμετοχή τους στα κοινά των Σαρακατσάνων. Με αυτό τον τρόπο θα παραδειγματίσουν και τους υπόλοιπους . Αν λοιπόν ασχοληθούν άνθρωποι με μεράκι είναι βέβαιο ότι θα βρουν τον τρόπο να διασώσουν την παράδοση μας για τις επόμενες γενιές. Η μόνη συνταγή είναι η ανιδιοτέλεια.

 

Αναδημοσίευση από την έντυπη 

"Ηχώ των Σαρακατσαναίων"


 

sarakatsanos1 

radio1

Untitled-21

 

Καιρός

Θεσσαλονίκη Αθήνα Περτούλι Κωνσταντινούπολη