Της Ελένης Μακρυγιάννη Γενική Γραμματέας Συλλόγου Σαρακατσαναίων Ν. Φθιωτιδος
|
Κυρίες και Κύριοι καλημέρα,
Σαρακατσαναίοι, αυτοί οι ελεύθεροι και περήφανοι νομάδες που με την εργατικότητά τους και τη δεξιοτεχνία τους κατάφεραν να οργανωθούν κοινωνικά και να εξελιχθούν σε μια σημαντική μερίδα του σύγχρονου κόσμου πατώντας πάνω σε γερές ηθικές αρχές και αξίες. Ο τρόπος οργάνωσης της νομαδικής ζωής τους αναδεικνύει στοιχεία που αξίζει να παραμείνουν διαχρονικά και να συντηρηθούν και στις σύγχρονες κοινωνίες, όχι ως απομεινάρια μιας άλλης εποχής, αλλά ως τα θεμέλια για όσες θα ακολουθήσουν. Πως όμως θα συντηρηθούν; Σίγουρα, οι εποχές έχουν αλλάξει, ο νομαδικός βίος έχει εγκαταλειφθεί και οι Σαρακατσαναίοι έχουν αλλάξει τον τρόπο ζωής τους. Αυτό που ακόμη για λίγα χρόνια θα μας δένει με τη μνήμη του παρελθόντος είναι οι παππούδες και οι γιαγιάδες που με τις αφηγήσεις τους μας ταξιδεύουν και μας κάνουν κοινωνούς μιας άλλης εποχής φέρνοντάς μας κοντά με το παρελθόν και τις ρίζες μας. Η θεματολογία του 25ου Πανελλήνιου Οργανωτικού Συνεδρίου αγγίζει και ένα πάντα επίκαιρο θέμα που δεν είναι άλλο από τους Νέους, τους Σαρακατσάνους Νέους μας. Η προσέλκυση και η ένταξη όλο και περισσότερων νέων στις Ομάδες Νεολαίας ή στους Συλλόγους Φοιτητών δεν αποτελεί απλά ανάγκη αλλά και πρωταρχική προτεραιότητα κάθε συλλόγου. Από τη θεωρία όμως μέχρι την πράξη απέχουμε πολύ, καθώς προκύπτουν βασικά και καίρια ερωτήματα.
Διαβάζοντας για την πορεία των Σαρακατσαναίων φοιτητών συνειδητοποιούμε ότι η σύστασή τους ξεκινά πολλά χρόνια πριν , από τα δεκαετία του 1970. Νέοι και νέες τότε έχοντας ακόμη πιο βιωματική σχέση με τη σαρακατσάνικη παράδοση όχι ατομικά αλλά μέσα των γονιών τους δημιουργούν ομάδες, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στα Γιάννενα, συναντιούνται και μαζί βάζουν το δικό τους λιθαράκι στην συνέχεια της εθνικής μας κληρονομιάς. Με πολύ κόπο, χρόνο και συμβολή από το προσωπικό τους υστέρημα όρθωσαν τη σημαία της σαρακατσάνικης παράδοσης. Γλεντούν με τους χορούς μας, τραγουδούν τα τραγούδια μας, γράφουν την ιστορία μας και σμίγουν με δεσμούς δυνατούς. Στο πέρας των χρόνων μας αφήνουν σημαντική παρακαταθήκη, βιβλία, περιοδικά, διαλέξεις, μουσεία, τραγουδιστές, χοροδιδασκάλους. Άκουσαν την εποχή τους, προσαρμόστηκαν σε αυτήν και διέπρεψαν. Άλλωστε, επρόκειτο για νέους με μόρφωση, όραμα, στοιχεία τα οποία αποτυπώθηκαν και πέρυσι στο Διεθνές Συνέδριο των Σαρακατσαναίων, όπου πολλοί από τους ομιλητές ήταν ιδρυτικά μέλη των συλλόγων. Μετά, λοιπόν, από 50 χρόνια παρουσίας τους αποδεικνύεται πως οι νέοι αποτελούν τη μαγιά των συλλόγων.
Αναζητώντας πληροφορίες τόσο σε βιβλία όσο και στο διαδίκτυο την προσοχή μου τράβηξε το 1ο καταστατικό του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Φοιτητών Θεσσαλονίκης το 1972 όπου ως σκοπό δημιουργίας του συλλόγου έθετε:
α) την γνωριμία και την πνευματική επικοινωνία των Σαρακατσαναίων φοιτούντων εις τα ανώτερα και ανώτατα πνευματικά ιδρύματα της Θεσσαλονίκης.
β) την συλλογή στοιχείων περί των εθίμων και ηθών των Σαρακατσαναίων, την μελέτη και έκδοση περιοδικού.
γ) την μέριμνα για την προώθηση και επίλυση διάφορων φοιτητικών και εθνικών ζητημάτων.
Για να αντιληφθούμε την αναγκαιότητα ύπαρξης τέτοιων ομάδων, νεολαίας ή φοιτητών, θα πρέπει να σκεφτούμε τι μπορούν να προσφέρουν στους νέους. Ως κινητήρια δύναμη για την ένταξή τους αποτελεί κατά βάση η οικογένεια, που μέσα από το διάλογο θα μεταγγίσει στα παιδιά την ανάγκη αναζήτησης των ριζών τους, την αγάπη και τον σεβασμό για την παράδοση.
Όμως, ένας νέος με τη συμμετοχή του σε αυτές τις ομάδες έχει να κερδίσει σημαντικά στοιχεία για τη ζωή του. Καταρχάς, θα γίνει κοινωνός βασικών εφοδίων, αρχών και αξιών της ζωής των Σαρακατσαναίων, η οποία στηρίζονταν στην ομαδικότητα και στο συλλογικό πνεύμα, στην αλληλεγγύη και την αγάπη για τον συνάνθρωπο, στον σεβασμό προς τη φύση και ζώα από τα οποία προσπορίζονταν, στην εργατικότητα, στην πίστη στο Θεό και στους άγραφους ηθικούς κανόνες. Στοιχεία τα οποία θα συνθέσουν δυναμικές προσωπικότητες, που θα αποφύγουν την ένταξή τους ακόμη και σε ομάδες βίας. Παράλληλα, βέβαια, θα αναθεωρήσουν τη στάση τους απέναντι σε βασικούς θεσμούς, όπως είναι η οικογένεια, η θρησκεία, η παράδοση ιδιαίτερα σε μια εποχή άγονης αμφισβήτησης και υποβάθμισής τους. Επιπλέον, θα συνάψουν φιλίες με άλλους νέους, θα ανταλλάξουν απόψεις και θα καταφέρουν να κοινωνικοποιηθούν αλλά και να αξιοποιήσουν σωστά τον ελεύθερο χρόνο τους μέσα από δράσεις που όχι μόνο θα τέρψουν την ψυχή αλλά και το πνεύμα. Ακόμη, τους δίνεται η δυνατότητα να διαμορφώσουν καλλιτεχνικό αισθητήριο και να διακρίνουν την ποιοτική και γνήσια λαϊκή τέχνη και μουσική από τη σύγχρονη μιμητική λαϊκιστική. Ταυτόχρονα, η παράδοση μπορεί να αποτελέσει ενοποιητικό στοιχείο, καθώς μέσα από τους συλλόγους φοιτητών θα ανταμωθούν Σαρακατσάνοι νέοι από όλη την Ελλάδα και θα νιώθουν ότι πάντα κάτι θα τους ενώνει. Ως απόρροια όλων των παραπάνω, οι Νέοι μας θα συνειδητοποιήσουν την καταγωγή τους, θα αποκτήσουν πυξίδα και προσανατολισμό στη ζωή τους και θα γίνουν ΣΥΝΟΔΟΙΠΟΡΟΙ ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ.
Κερδισμένοι, όμως, δεν είναι μόνο οι νέοι αλλά και οι σύλλογοι. Η φρεσκάδα, η νιότη, η διάθεση για ενασχόληση και δημιουργία, η αισιοδοξία μαζί με το όραμα και τις νέες ιδέες τους θα ενεργοποιήσουν τα κύτταρα των συλλόγων. Έτσι, οι παλαιότεροι θα νιώσουν την πνοή της ανανέωσης αλλά και την ικανοποίηση ότι θα έχουν άξιους συνεχιστές.
Η συνύπαρξη, βέβαια, επιβάλλει αμοιβαίες υποχωρήσεις τόσο από τους παλιούς όσο και από τους νέους. Η χρυσή τομή βρίσκεται στο σεβασμό εκ μέρους των νέων στην πορεία που έχει διαγραφεί, στον κόπο, στον χρόνο που έχει κατατεθεί αλλά και στην εμπειρία. Από την άλλη πλευρά, καλό θα ήταν να μην αντιμετωπίζεται με στείρα επιφυλακτικότητα η διαφορετική οπτική των νέων από τους παλαιότερους.
Πως όμως σε μια γενιά του # και του like θα χωρέσει η παράδοση; Πως θα καταφέρουν οι σύλλογοι να προσελκύσουν όλο και περισσότερους νέους στα χνάρια τους;
Ο βασικός πυλώνας σκέψης είναι αφενός να ακούσουν τη φωνή των νέων και αφετέρου να δημιουργήσουν ένα κλίμα παρέας και όχι απαραίτητα ένα κλίμα συλλόγου. Έτσι, ο νέος θα νιώσει ότι ανήκει κάπου όχι μόνο ως συνάφι αλλά και ως παρέα. Ακόμη, οι σύλλογοι θα πρέπει να ενισχύσουν την παρουσία τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το είναι facebook, κυρίως με τη βοήθεια των νέων, οι οποίοι είναι άριστοι χρήστες του. Θα δημιουργήσουν με αυτόν τον τρόπο μια τάση, μια «μόδα» που θα ακολουθήσουν και άλλοι φίλοι τους. Βέβαια, σημαντικό είναι να δίνεται η δυνατότητα ακόμη και εξέλιξης των κλίσεών τους μέσα από την εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου ή την καλλιέργεια των σαρακατσάνικων τραγουδιών. Επιπλέον, η διοργάνωση αθλητικών αγώνων ή εκδρομών θα γεμίσει ποιοτικά τον ελεύθερο χρόνο τους. Ωστόσο, καλό θα ήταν η κοινωνική παρουσία των συλλόγων να είναι πιο εμφανής. Πιο συγκεκριμένα, η ενασχόληση με θέματα που αφορούν το ευρύτερο κοινό, όπως ιατρικά θέματα, η συμμετοχή σε εθελοντικές δράσεις και φιλανθρωπίες θα άγγιζαν κάθε ευαίσθητη χορδή των νέων, οι οποίοι διακρίνονται από τη διάθεση για προσφορά. Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό είναι να δίνεται και η ευκαιρία για πνευματική και επιστημονική επέκταση, μέσα από την έκδοση περιοδικών ή βιβλίων, από τη διοργάνωση ομιλιών και διαλέξεων για την πορεία των Σαρακατσαναίων μέσα στο χρόνο ή ακόμη και για τη σύσταση της καθημερινής τους ζωής.
Ως συμπέρασμα των προαναφερθέντων, οι νέοι θέλουν να νιώσουν ότι ο κάθε σύλλογος Νεολαίας ή Φοιτητών στον οποίο σκέφτονται να ασχοληθούν και να ενταχθούν δεν είναι στατικός. Τόσο η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Σαρακατσαναίων όσο και κάθε σύλλογος ξεχωριστά πρέπει να αποκτήσει μια διαδραστική σχέση με τους νέους και παράλληλα να τους δίνει ΣΤΟΧΟ και ΟΡΑΜΑ, αφού οι νέοι είναι η συνέχειά τους.
Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω πως η δημιουργία ομάδων Νεολαίας ή Φοιτητών θα βοηθήσει την εξέλιξη του συναφιού, ενώ το στίγμα μας στο μωσαϊκό της παράδοσης θα συνεχίσει να υπάρχει. Το χρωστάμε άλλωστε σε όλους αυτούς που μας παρέδωσαν αυτό το βαρύ φορτίο της παράδοσης, στους παππούδες μας και στις γιαγιάδες μας, σε όσους τραγούδησαν και τραγουδούν την παράδοσή μας ακόμη και σε όσους ασχολήθηκαν και σε επίπεδο συλλόγων. Πάνω απ’ όλα, όμως, το χρωστάμε στον εαυτό μας.
Σε μια παράφραση της φράσης του Καζαντζάκη για τον ιδανικό δάσκαλο: «Ας γίνουν οι παλαιότεροι η γέφυρα για να περάσουν αντίπερα οι νέοι και να χτίσουν τις δικές τους γέφυρες».
Σας ευχαριστώ πολύ