Της Ράνιας Γκόβαρη Γεν. Γραμματέας Σ.Σ. Αλμυρού

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Ήταν ένα διήμερο ιδιαίτερο. Μια εκδρομή που διοργάνωσε ο Σύλλογος Σαρακατσαναίων Ευξεινούπολης «Η Στάνη» στις 27 και 28 Οκτωβρίου, με κύριο  σκοπό  την απότιση φόρου τιμής σε όσους πολέμησαν το 1940-41 στα Ελληνοαλβανικά βουνά και σε αυτούς που έπεσαν εκεί υπερασπιζόμενοι την πατρίδα. Η εκδρομή ή μάλλον το προσκύνημα αυτό έχει καθιερωθεί εδώ και μερικά χρόνια.  

Το λεωφορείο ξεκίνησε γεμάτο με μέλη και φίλους του Συλλόγου στις 7 το πρωί.

Με μια στάση στην Καλαμπάκα για τον απαραίτητο καφέ φθάσαμε στα Γιάννενα λίγο πριν το μεσημέρι. Επισκεφθήκαμε και θαυμάσαμε, στο Μπιζάνι, το Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας με τα Κέρινα Ομοιώματα του Παύλου Βρέλλη, ένα υπέροχο κτίριο  αστικής φρουριακής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου του 18ου αιώνα, διαρρυθμισμένο σε 36 χώρους, ο καθένας αφιερωμένος σε ένα τμήμα της Ελληνικής ιστορίας από την αρχαιότητα έως σήμερα.

Στο πλάτωμα πριν από το κτίριο πήραμε το μεσημεριανό μας, ένα πλούσιο και πλήρες γεύμα, γενναιόδωρη προσφορά του Συλλόγου προς όλους τους εκδρομείς, για το οποίο φρόντισαν με μεράκι και αγάπη τα παρόντα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, με επικεφαλής τον πρόεδρο Γιάννη Πρεβεζιάνο.

Το βράδυ παρακολουθήσαμε στη Ζωσιμαία Ακαδημία την παρουσίαση του βιβλίου του Γιώργου Σούρλα «Το εθνικό χρέος για τους άταφους ήρωες του 1940». Συγκίνηση προκάλεσε η παρουσία της Ερμιόνης Μπρίγκου, της «Μάνας των πεσόντων»  ή «Κυράς της Χειμάρρας», όπως την αποκαλούν,  η οποία στην αυλή της στη Χειμάρρα εδώ και 76 χρόνια, φροντίζει  τους τάφους  έξι μαχητών. Για την εθνική της προσφορά τιμήθηκε από τον Περιφερειάρχη και τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και μάλιστα με την παρουσίαση όπλων από την ομάδα των Αναβιωτών, τους σπουδαίους νέους που ζωντανεύουν το Έπος του 1940, με στολές και εξοπλισμούς από την εποχή εκείνη.

Δεν έλλειψε και η βραδινή έξοδος και διασκέδαση σε κέντρο των Ιωαννίνων με καλό φαγητό και ωραία ελαφρο- λαϊκή μουσική.

Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου κατευθυνόμενοι προς την Κλεισούρα, μέσα στο λεωφορείο εκφωνήθηκε πανηγυρικός λόγος από την πρόεδρο της Φιλαρχαίου Χρυσούλα Κοντογεωργάκη, που συμμετείχε στην εκδρομή. Στα στενά της Κλεισούρας πραγματοποιήθηκε μία από τις σημαντικότερες νικηφόρες  μάχες του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Εκεί, στη στενωπό της Κλεισούρας, με δέος, συγκίνηση αλλά και αγανάκτηση αντικρίσαμε τον τεράστιο σταυρό, που βρίσκεται μπροστά στο Ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο  Κλεισούρας και δεσπόζει στην γύρω περιοχή. Γύρω από αυτόν τα μνήματα Ελλήνων  μαχητών. Μέσα στον Ναό του Αγίου Νικολάου  οστεοφυλάκια χωρίς ονόματα, αταυτοποίητα.  Στον Ιερό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου της Κλεισούρας επίσης φυλάσσονται τα οστά 300 περίπου μη αναγνωρισμένων  νεκρών που μέχρι σήμερα η Αλβανική κυβέρνηση δεν επιτρέπει να ενταφιασθούν. Ο π. Γεώργιος Γιαννιός, ο οποίος συμμετείχε στην εκδρομή και βοήθησε με πολλούς τρόπους στην πραγμάτωσή της, έψαλλε επιμνημόσυνη δέηση με τη βοήθεια του ψάλτη Θεόδωρου Ζήση - αλλά και  όλων μας, και στη συνέχεια κατατέθηκαν στεφάνια από τον αντιπρόεδρο των Σαρακατσαναίων Κώστα Καραγιώργο και την πρόεδρο της Φιλαρχαίου.
Αμέσως μετά κατευθυνθήκαμε στο χωριό Βουλιαράτες ή Βουλιαράτι Αργυροκάστρου που βρίσκεται μόλις 6 χιλιόμετρα μετά το μεθοριακό φυλάκιο της Κακαβιάς. Εκεί υπάρχει  το μοναδικό Ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο στην Αλβανία με αναγνωρισμένους πεσόντες του 1940-41,  το οποίο οι κάτοικοι διατήρησαν με αξιοθαύμαστο τρόπο. Στους Βουλιαράτες, στο  προαύλιο του Ναού της Αγίας Σκέπης του Κοιμητηρίου,  πραγματοποιήθηκαν  επίσημες εορταστικές εκδηλώσεις  για την επέτειο του ΄40  με πανηγυρικούς λόγους επισήμων εκπροσώπων των κυβερνήσεων των δύο χωρών, Ελλάδος και Αλβανίας, και με καταθέσεις πολλών στεφάνων – μεταξύ αυτών από  τον πρόεδρο των Σαρακατσαναίων και την πρόεδρο της Φιλαρχαίου. Περισσότερο μας άγγιξε το τελευταίο μέρος της γιορτής, όταν οι μαθητές και μαθήτριες του χωριού απήγγειλαν και τραγούδησαν με ενθουσιασμό επίκαιρα πατριωτικά ελληνικά ποιήματα και  τραγούδια και έκλεισαν με τους Εθνικούς ύμνους των δύο χωρών.

Ποτέ πριν δεν είχαμε νιώσει και βιώσει έτσι κατάβαθα το νόημα της επετείου, σε καμιά παρέλαση και γιορτή εθνική στην πατρίδα μας  δεν είχαμε συγκινηθεί τόσο ακούγοντας αυτά τα «χιλιοειπωμένα» - όπως μερικοί περιφρονητικά χαρακτηρίζουν τα πατριωτικά άσματα.

Ακολούθησε παραδοσιακό γλέντι στην πλατεία του χωριού, με φαγητό, τοπική παραδοσιακή ορχήστρα και χορούς Ελληνικούς και Αλβανικούς-Βορειοηπειρωτικούς.  Επίσης μια ομάδα παιδιών του Συλλόγου Σαρακατσάνων Φοιτητών Θεσσαλονίκης με τις Αλμυριώτισσες αδελφές Στεφανία και Αλεξία Γάτου επισκέφθηκαν το οικοτροφείο των Βουλιαρατών και προσέφεραν δώρα και γραφική ύλη στα παιδιά.

Επιστρέψαμε όλοι με ανάμικτα συναισθήματα. Ψυχική ανάταση και υπερηφάνεια για τη γενναιότητα και αυτοθυσία των παλληκαριών μας. Μικρή μόνο ικανοποίηση  γιατί επιτελέσαμε  ένα ελάχιστο χρέος. Μία επίσκεψη στον τόπο όπου κείτονται χιλιάδες παλληκάρια μας. Μία ομιλία. Μια δέηση επιμνημόσυνη. Ένα κερί.  

Άκρως συγκινητικό ήταν το τραγούδι - μοιρολόι του Βασίλη Καλλέ που θρήνησε με αυτόν τον τρόπο τον πατέρα του και όλα τα παλληκάρια που χάθηκαν εκεί, και  μας έκανε όλους να δακρύσουμε.

Νιώσαμε επίσης θλίψη και θυμό για την ολιγωρία των αρμοδίων προς το  σημαντικότερο, το ιερότερο χρέος που τους οφείλουμε. Σύντομα να φέρουμε τα οστά τους στον τόπο τους. Να τηρήσουμε το πανάρχαιο ελληνικό έθιμο  σεβασμού των νεκρών. Η ταφή των νεκρών, και μάλιστα των πολεμιστών, αποτελεί  για μάς τους Έλληνες ιερό χρέος και υπέρτατο καθήκον, εσωτερική ανάγκη και εθνική επιταγή. Και αυτό πρέπει να γίνει  ΤΩΡΑ, πριν αρχίσουν να φεύγουν και τα παιδιά των πεσόντων. Μόνο τότε η ψυχή τους θα βρεί την πλήρη ανάπαυση.    Για να  μην ταυτοποιούνται οι μεγάλοι νεκροί εκείνης της επικής μάχης με τη λέξη ΑΓΝΩΣΤΟΣ, για να μην   βρίσκονται οι λειψανοθήκες τους «αποθηκευμένες» σε εκκλησίες.  Για να μην παραμένουν άγνωστοι, άκλαυτοι και ατίμητοι, όπως  έγραψε ο Γ.  Σουρής:
«… Κανείς δε ξέρει που τα 'χουν θάψει, κανείς δε πήγε για να τα κλάψει,
….   Ανώνυμοι  ήρωες, άγνωστοι τάφοι, κανένα  όνομα σ' αυτούς δε γράφει….».

Αργά το βράδυ φθάσαμε στον Αλμυρό, γεμάτοι πλούσιες εμπειρίες. Για το ξεχωριστό  αυτό ταξίδι  εκφράσαμε πολλές ευχαριστίες και συγχαρητήρια στους άξιους διοργανωτές, τα μέλη του Δ. Σ. του Συλλόγου των Σαρακατσαναίων Ευξεινούπολης: Τον δραστήριο, οργανωτικό, πάντα ευγενικό και πρόθυμο να εξυπηρετήσει όλους πρόεδρο Γιάννη Πρεβεζιάνο, τον Α΄ αντιπρόεδρο Κωνσταντίνο Καραγιώργο, την Β΄ αντιπρόεδρο Κωνσταντίνα Μπραζογούλα, την επί των  δημοσίων σχέσεων Ράνια Γκόβαρη  και  τον ταμία Δημήτρη Πρεμέτη,  οι οποίοι συνόδευαν στην  εκδρομή,  όλοι τους  ακούραστοι, χαμογελαστοί  με ζωντάνια και κέφι σε όλη  τη διάρκεια του ταξιδιού. Αξέχαστη θα μείνει η φιλοξενία, τα γλυκά και  οι  νόστιμες πίττες φτιαγμένες από τα άξια χέρια των  γυναικών  Σαρακατσάνων, που μοιράσθηκαν με αγάπη και απλοχεριά σε όλους τους εκδρομείς.

Σημαντική υπήρξε και η συμβολή του οδηγού Βασίλη και  ασφαλώς της Μίνας Τελκή  με της οποίας το ταξιδιωτικό γραφείο και την άριστη φροντίδα πραγματοποιήθηκε  η εκδρομή.

(Χρυσούλα Δ. Κοντογεωργάκη)