flag vizantioflag hellas

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.   twitter   facebook  

ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ: ΠΟΣΟ ΑΠΕΙΛΗΤΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ;

 

 

 mpasdanis giatros
Γεώργιος Αθ. Μπασδάνης
Καθηγητής Χειρουργικής Α.Π.Θ.
Διευθυντής Α΄Προπαιδευτικής Χειρουργικής Κλινικής
Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ

 Τι είναι η χολολιθίαση και τι είναι οι χολόλιθοι;

 Είναι η παρουσία λίθων(χολόλιθων) εντός της χοληδόχου κύστεως. Οι χολόλιθοι, είναι συσσωρεύσεις στερεού υλικού που σχηματίζονται εντός της χοληδόχου κύστεως. Ποικίλουν δε σε μέγεθος από κεφαλή καρφίτσας ως μερικών εκατοστών. Οι χολόλιθοι δεν σχετίζονται ούτε συσχετίζονται με την δημιουργία πέτρας στους νεφρούς ή αλλού στο ουροποιητικό.

Τι είναι χοληδόχος κύστη και τι είναι η χολή;

 Η χολή είναι ένα καφεπράσινο υγρό που παράγεται στο ήπαρ(συκώτι) για την πέψη των λιπαρών τροφών και την αφομοίωση λιποδιαλυτών βιταμινών και μεταφέρεται μέσα από ένα σωληνάκι(χοληδόχος πόρος) στο έντερο. Αποθηκεύεται και συμπυκνώνεται ανάμεσα στα γεύματα στην χοληδόχο κύστη που είναι ένα όργανο σε μορφή ασκού ή αχλαδιού μεγέθους 7-8cmπου βρίσκεται σ’επαφή με την κάτω επιφάνεια του ήπατος (στο δεξί και πάνω μέρος της κοιλιάς). Όταν τρώμε, συσπάται η χοληδόχος κύστη και αδειάζει την χολή μέσα απ’ το σωληνάκι στο έντερο για την πέψη της τροφής.

 Ποια είδη χολόλιθων υπάρχουν και πώς σχηματίζονται;

 Υπάρχουν 3 είδη χολόλιθων: α) Από χοληστερόλη αμιγώς, β) Από χολοχρωστικές: Αποτελούνται από χολερυθρίνη και άλατα ασβεστίου, γ) Μικτοί: Που  είναι το 80% των λίθων και έχουν κυρίαρχο συστατικό την χοληστερόλη.

 Όταν το υγρό της χολής είναι υπερκορεσμένο σε  χοληστερόλη έχει δηλ. αυξημένη συγκέντρωση χοληστερόλης σχηματίζονται μικροί κρύσταλλοι και ίζημα(λάσπη) από χολή που καθιζάνουν στον πάτο της χοληδόχου κύστης. Οι κρύσταλλοι συνενώνονται  μεταξύ τους για να σχηματίσουν πέτρες σε διάφορα μεγέθη. Άλλα αίτια είναι η στάση της χολής μέσα στην χοληδόχο κύστη και η βακτηριακή λοίμωξη της χολής.

                  

Προδιαθεσικοί παράγοντες δημιουργίας χολόλιθων:

  • Το γυναικείο φύλο. Το 70% των πασχόντων είναι γυναίκες.
  • Η ηλικία. Μετά τα 60 έτη αυξάνει η συχνότητα και στα δυο φύλα.
  • Η παχυσαρκία καθώς και η πλούσια δίαιτα σε θερμίδες και χοληστερόλη. Αυτή η κατηγορία ατόμων έχουν μεγαλύτερα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα.
  • Οιστρογόνα. Τα αντισυλληπτικά, οι ορμονοθεραπείες αλλά και η κύηση μειώνουν την κινητικότητα της χοληδόχου κύστεως και λόγω στάσης δημιουργούνται συνθήκες σχηματισμού χολόλιθων.
  • Νηστεία.
  • Γρήγορη απώλεια βάρους.
  • Μεταβολικά νοσήματα: Σακχαρώδης διαβήτης, υπερλιπιδαιμίες.
  • Ορισμένες αναιμίες και η ηπατική κίρρωση.

Οι χολόλιθοι δίνουν πάντα συμπτώματα;

Μερικές φορές είναι ασυμπτωματικοί. Όσο περισσότερο καιρό υπάρχουν οι χολόλιθοι τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα έχουν να δημιουργήσουν συμπτώματα στο μέλλον. Από την στιγμή όμως που εμφανίζονται τα συμπτώματα όχι μόνο επιμένουν αλλά μπορεί να επιδεινωθούν και να αυξηθούν σε συχνότητα.

Ποιά είναι τα συμπτώματα της χολολιθίασης;

 Το πιο κοινό σύμπτωμα είναι ο πόνος στην περιοχή του στομάχου και στο δεξί ώμο ή πίσω στην ράχη. Εμφανίζεται μετά από γεύματα ιδιαίτερα λιπαρά, αρχίζει συχνά την νύχτα και είναι αρκετά δυνατός ώστε να ξυπνά τον πάσχοντα. Διαρκεί από 15 λεπτά ως και ώρες, έχει σταθερή ένταση και δεν έχει κατά κανόνα κολικοειδή χαρακτήρα με την έννοια του διαλείποντος πόνου, παρότι αναφέρεται σαν κολικός των χοληφόρων. Δεν υφίεται με την κίνηση κι εμποδίζει την βαθιά εισπνοή. Μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, τάση  για έμετο ή έμετο. Ο πόνος οφείλεται στην παρεμπόδιση της ροής της χολής έξω από την χοληδόχο κύστη κατά την μετακίνηση των χολόλιθων εντός αυτής. Άλλα συμπτώματα αποτελούν δυσπεπτικά ενοχλήματα, όπως βάρος στην περιοχή του στομάχου, ρεψίματα, καούρες, φουσκώματα.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της χολολιθίασης;

 Αν προκληθεί επιπρόσθετη φλεγμονή της χολ. κύστεως τότε ο πόνος γίνεται εντονότερος, μεγαλύτερης διάρκειας, εμφανίζεται και πυρετός τότε μιλάμε για οξεία χολοκυστίτιδα. Διάρκεια πόνου πάνω από 6 ώρες συνήθως δηλώνει χολοκυστίτιδα η οποία απαιτεί ενδονοσοκομειακή νοσηλεία ή και επείγον χειρουργείο. Σε εξαιρετικά βαριές χολοκυστίτιδες μπορεί να επέλθει ρήξη της χοληδόχου κύστεως και βαριά περιτονίτιδα.

 Αν οι πέτρες λόγω μικρού μεγέθους τους φύγουν απ’ την χοληδόχο κύστη  και μετακινηθούν προς το σωληνάκι (χοληδόχος πόρος), με το οποίο η χολή εισέρχεται στο έντερο τότε προκαλείται ίκτερος (κιτρίνισμα δέρματος & οφθαλμών, σκούρα ούρα, άσπρα κόπρανα).

 Σε μερικές περιπτώσεις λίθων μέσα στο σωληνάκι μπορεί να προκληθεί ακόμη και παγκρεατίτιδα.

 Η πολυετής παραμονή λίθων στην χοληδόχο κύστη αποτελεί, προδιαθεσικό παράγοντα για πρόκληση καρκίνου της χοληδόχου κύστεως που έχει βαριά πρόγνωση.

Πως συσχετίζεται το μέγεθος των λίθων με την δημιουργία επιπλοκών; 

 Οι μεγαλύτερες σε μέγεθος πέτρες τείνουν να αποφράσσουν την ροή της χολής από την χοληδόχο κύστη προς τον χοληδόχο πόρο προκαλώντας έτσι οξεία χολοκυστίτιδα. Οι μικρότεροι χολόλιθοι που μπορούν να εξέρχονται απ’ την χοληδόχο κύστη προς το σωληνάκι ( χοληδόχος πόρος) είναι αυτοί που έχουν και τις πιο επικίνδυνες επιπλοκές όπως παγκρεατίτιδα και χολαγγειϊτιδα.

Διάγνωση

 Πολλές πέτρες είναι ασυμπτωματικές και ανακαλύπτονται τυχαία κατά την διάρκεια εξετάσεων που γίνονται για άλλους λόγους. Όταν όμως ο πάσχων εμφανίσει συμπτώματα τότε το ιστορικό και η κλινική εξέταση, το υπερηχογράφημα είναι η πιο συνηθισμένη και αποτελεσματική εξέταση για την εύρεση χολόλιθων και της φλεγμονής του οργάνου.

  Όταν έχουμε επιπλοκές, τότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί η αξονική και η μαγνητική τομογραφία, για να αξιολογηθεί το πρόβλημα. Συμπληρωματικά, σε επιπλοκές μπορεί να δοθεί και έλεγχος εργαστηριακών όπως λευκών αιμοσφαιρίων, ηπατικών ενζύμων, χολερυθρίνης ( ολικής-άμεσης), αμυλάσης και  CRP ποσοτική.

Πως αντιμετωπίζεται η χολολιθίαση;

 Παρά τις διάφορες συντηρητικές μεθόδους που εφαρμόστηκαν στο παρελθόν, θεραπεία εκλογής για την συμπτωματική χολολιθίαση αποτελεί η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή. Η αφαίρεση δηλ. της χοληδόχου κύστεως μαζί με τους λίθους που περιέχει. Οι συντηρητικές μέθοδοι αντιμετώπισης της χολολιθίασης ‘όπως διάφορα φάρμακα ή με εξωσωματική λιθοτριψία έχουν πενιχρά αποτελέσματα, μπορεί να διαρκέσουν μεγάλο χρονικό διάστημα (μήνες) και κυρίως υποτροπιάζουν σχεδόν πάντα.

Πρέπει να χειρουργείται η χολολιθίαση;

 Αν η χολολιθίαση αφεθεί χωρίς θεραπεία, κάποτε- κανείς δεν ξέρει πότε- μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση διαφόρων νοσηρών καταστάσεων και σε οξείες επιπλοκές όπως οξεία χολοκυστίτιδα, οξεία παγκρεατίτιδα ή οξεία χολαγγειϊτιδα, καταστάσεις δηλ. που απαιτούν νοσοκομειακή νοσηλεία, επείγουσα χειρουργική επέμβαση ή ν’ αποβούν μοιραίες.

 Είναι προτιμότερο από κάθε άποψη, μια προγραμματισμένη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, παρά μια επείγουσα χολοκυστεκτομή σε οξεία χολοκυστίτιδα.

Γιατί πρέπει να αφαιρείται ολόκληρη η χοληδόχος κύστη και όχι μόνο η πέτρα ή οι πέτρες;

Η απάντηση είναι απλή. Γιατί πάσχει η χολ/χος κύστη η οποία σύντομα θα δημιουργήσει ξανά πέτρα και η επέμβαση θα πρέπει να επαναληφθεί.

Πως γίνεται η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή;

 Γίνεται με γενική αναισθησία. Τα εργαλεία και μια μικρή βιντεοκάμερα εισέρχονται μέσω 3-4 μικρών τομών μεγέθους 0,5 έως 1 εκατοστών στην περιτοναϊκή κοιλότητα.

 Η επέμβαση διαρκεί μισή έως μια ώρα και ο ασθενής μπορεί να εξέλθει απ’ την κλινική σε 1-2 μέρες και μπορεί να επιστρέψει στην δουλειά του σε 4-5 ημέρες. Σε περίπτωση που υπάρχει ίκτερος από απόφραξη του χοληδόχου πόρου από λίθους χρειάζεται να γίνει πρώτα πριν τη χολοκυστεκτομή, μια ειδική ενδοσκόπηση που λέγεται ERCP. Μοιάζει σαν γαστροσκόπηση με τη διαφορά ότι διευρύνεται η οπή στην άκρη του χοληδόχου πόρου (ενδοσκοπική σφιγκτηροτομή) και αφαιρείται η σφηνωμένη πέτρα.

Πότε χρησιμοποιείται η ανοικτή χειρουργική επέμβαση;

 Πολύ σπάνια και μόνο σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς με καρδιοαναπνευστικά προβλήματα, σε σοβαρές επιπλοκές όπως σε πολύ βαριά χολοκυστίτιδα ή σε σοβαρές τεχνικές δυσκολίες.

Πρέπει να χειρουργείται η ασυμπτωματική χολολιθίαση;

 Στην περίπτωση που αναδεικνύεται σε τυχαίο έλεγχο χολολιθίαση απ’ την οποία όμως ο ασθενής δεν υποφέρει από κάποιο σύμπτωμα τότε ενδείκνυται χολοκυστεκτομή αν:

α) Ο λίθος είναι 2 cmκαι μεγαλύτερος (αυξημένος κίνδυνος χολοκυστίτιδας ή καρκίνου σε μακροχρόνια παραμονή του λίθου)

β) Το τοίχωμα της χολ. κύστεως είναι ασβεστοποιημένο (και εδώ αυξημένος κίνδυνος καρκίνου)

γ) Συνυπάρχει σακχαρώδης διαβήτης ή κίρρωση (κίνδυνος βαρύτατων επιπλοκών)

δ) Η λιθίαση είναι πολλαπλή με μικρού μεγέθους λίθους (αυξημένος κίνδυνος επιπλοκών τύπου χολαγγειϊτιδας, αποφρακτικού ίκτερου, παγκρεατίτιδας)

Δεν δημιουργείται πρόβλημα απ’ την αφαίρεση ενός οργάνου όπως η χοληδόχος κύστη;

 Η χοληδόχος κύστη είναι ένα όργανο χωρίς ζωτική σημασία αφού ο ρόλος της είναι να αποθηκεύει την χολή. Δεν είναι επομένως απολύτως απαραίτητη γιατί μετά την αφαίρεσή της, προσαρμόζεται ο οργανισμός με την απευθείας ροή της χολής απ’ το ήπαρ στο λεπτό έντερο και είναι απίθανο να προκληθούν αργότερα πεπτικά προβλήματα.

Τι πρέπει να προσέχω μετά από μια επέμβαση χολοκυστεκτομής;

 Ένα  μήνα μετά το χειρουργείο πρέπει να αποφεύγονται οι λιπαρές τροφές,οι μεγάλες ποσότητες ωμών λαχανικών και τα όσπρια. Σταδιακά ,προστίθενται στην δίαιτα και αυτές οι τροφές χωρίς κανένα πρόβλημα στην πέψη.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να προλάβουμε την δημιουργία χολόλιθων;

 Δεν είναι εφικτή η πλήρης υποστροφή ήδη υπαρχόντων λίθων ούτε μπορεί να αποφευχθεί πλήρως ο κίνδυνος για σχηματισμό νέων. Παρόλα αυτά υπάρχουν ορισμένα μέτρα και αλλαγές σε συνθήκες ζωής που φαίνεται να βοηθούν.

α) Τακτικά καθημερινά γεύματα που περιέχουν μικρή ποσότητα λιπαρών ώστε να εξασφαλίζεται ικανοποιητική κένωση της χοληδόχου κύστης. Αποφεύγεται έτσι η επί μακρόν συσσώρευση χολής και ανάπτυξη κρυστάλλων.

β) Δίαιτα υψηλή σε φυτικές ίνες και ειδικά σε φυλλώδη λαχανικά και εσπεριδοειδή που περιέχουν βιταμίνη C.

γ)  Διατήρηση φυσιολογικού βάρους.

δ) Αποφυγή εξουθενωτικών προγραμμάτων δίαιτας και απότομης απώλειας βάρους.

ε) Φυσική δραστηριότητα και άσκηση (70% μικρότερος κίνδυνος χολολιθίασης στα άτομα που γυμνάζονται τακτικά).

στ) Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ βοηθάει αφού εμποδίζει την απορρόφηση νερού και ηλεκτρολυτών απ’ τον βλεννογόνο.

ζ) Ο καφές, μέσω του επηρεασμού της κινητικότητας της χοληδόχου κύστεως, δρα θετικά.

 Γενικά, η χολολιθίαση είναι μία πολύ συχνή πάθηση. Απαιτείται επαγρύπνηση από την ιατρική κοινότητα και κατάλληλη ενημέρωση του πληθυσμού για να αντιμετωπίζεται εύκολα και επιτυχώς.

 

Σε συνεργασία με τον Γενικό Χειρουργό Παναγιώτη Φωτιάδη, συνεργάτη Ιατρικού Διαβαλκανικού Κέντρου Θεσσαλονίκης