Αθανάσιος Καρυώτης
|
Δύο είναι οι σημαντικές ημερομηνίες για τους μετακινούμενους κτηνοτρόφους: Η μία είναι του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου) και η αλη του Αγίου Γεωργίου. Όταν περνούσε το καλοκαίρι και πλησίαζε το φθινόπωρο, Του Αγίου Δημητρίου, (Οκτώβριος), και ξεκινούσε να χαλάει ο καιρός, αφού έφταναν οι πρώτες μπόρες και τα πρώτα κρύα στα βουνά, ο τσέλιγκας ενημέρωνε πως πρέπει να επιστρέψουν στα χειμαδιά τους. Έτσι, μάζευαν όλο το νοικοκυριό με μεγάλη στεναχώρια που θα χώριζαν οι οικογένειες και θα επέστρεφαν στα χειμαδιά.
Και ξεκινούσαν οι νομάδες Σαρακατσαναίοι από τα ορεινά βοσκοτόπια, Ελλάδος, Βουλγαρίας και Σερβίας. για τα χειμαδιά σε όλες τις περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Αμπάρωναν τα κονάκια τους, και ξεκινούσαν με τα πόδια, “για ένα ταξίδι ” που διαρκούσε από 15 μέχρι και 40 ημέρες (ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες), με πολλές δυσκολίες και κινδύνους. Στα χειμαδιά έμεναν μέχρι το τέλος της Άνοιξης και ξεκινούσαν την επιστροφή, για τα αγαπημένα τους βουνά. Από τα τέλη Απριλίου, συνήθως μετά την γιορτή του Άη Γιώργη, αφού είχαν πουλήσει τα αρνιά, (το Μαξούλι) Οι Σαρακατσαναίοι αρχινούσαν τις ετοιμασίες για να ανέβαιναν στα βουνά για να ξεκαλοκαιριάσουν όπου έβρισκαν βοσκή για τα πρόβατά τους.
Αρκετά δημοτικά τραγούδια αναφέρονται σε αυτήν την ποιμενική δραστηριότητα. Κι όπως έλεγε και το τραγούδι.
Ζακώνι το χουν τα ιβουνά
να βρέχουν να χιονίζουν
Το καλοκαίρι πρόβατα
Και τον χειμώνα χιόνια.
Τα τελευταία χρόνια οι περισσότεροι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι μεταφέρουν τα κοπάδια τους (πρόβατα, γίδια,) με φορτηγά αυτοκίνητα ειδικά για το σκοπό αυτό. Η εποχική μετακίνηση κοπαδιών πάνω στις παραδοσιακές διαδρομές τους, είναι ένα από τα 8 εγγεγραμμένα στοιχεία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδος στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Α.Π.Κ. της Ανθρωπότητας (UNESCO – 2019), από κοινού με την Αυστρία και την Ιταλία.
Σήμερα οι Σαρακατσαναίοι έχουν εγκαταλείψει το νομαδικό βίο και ζουν μόνιμα στα χωριά, όπου ασχολούνται με την κτηνοτροφία, και την γεωργία, ενώ οι απόγονοί τους έχουν εγκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό στα μεγάλα αστικά κέντρα και ασχολούνται πλέων με τις επιστήμες και τις τέχνες.