Αθανάσιος Καρυώτης Υπεύθυνος Ηλεκ. Εφ. ΗΧΩ

‘Όσοι δεν έχουν καταλάβει την προσωρινότητά μας στη γη και νομίζουν οι άμοιροι, ζουν, ενεργούν και κινούνται σαν να πρόκειται να είναι για πάντα στην επίγεια ζωή, δεν θα καταλάβουν το νόημα της παρέμβασής μου και των θέσεων που θα εκφέρω.

Επίσης, όσοι προτάξουν το εγώ τους και όχι το εμείς, ούτε αυτοί θα με καταλάβουν ή θα κάνουν ότι δεν με κατάλαβαν.

Όσοι θεωρούν ότι κατέχουν το ‘’αλάθητο’’ σαν τον Πάπα και αυτοί το ίδιο. Εν κατακλείδι όσοι δεν νοιάζονται για την γνήσια διατήρηση, μεταλαμπάδευση και διαιώνιση των παραδόσεων, ηθών, εθίμων, αρχών και αξιών που κουβαλά το περήφανο σινάφι μας στους αιώνες και εισφέρει στον λαϊκό μας πολιτισμό, αλλά έχουν άλλα προσωπικά και αρριβίστικα κίνητρα, ας μην κουραστούν να με διαβάσουν.

Βάση των σκέψεών μου αποτελεί η προτροπή «Δικαιοσύνην μάθετε οι ενοικούντες επί της γης». Το αυταπόδεικτο, η Δικαιοσύνη, το μέγιστο αυτό αγαθό, στη σημερινή κοινωνία, μέρος της οποίας αποτελεί και ο βίος του σιναφιού μας και των ανθρώπων του, γίνεται ο στόχος. Στην ανωτέρω φράση περικλείεται το νόημα της επίγειας ζωής μας. «Δικαιοσύνην μάθετε»: Δηλαδή δεν λέει ο στίχος να γίνουμε δίκαιοι, γιατί αυτό είναι τρομακτικά δύσκολο, γιατί Δίκαιος είναι μόνο ο Θεός, αλλά να μάθουμε, να προσπαθήσουμε, να πασχίσουμε, να ασκηθούμε να είμαστε δίκαιοι. Η δικαιοσύνη είναι μεγάλη υπόθεση και ακόμη μεγαλύτερη αρετή και χρειάζεται μεγάλος αγώνας για να την μάθουμε και να την εφαρμόσουμε. Ως γνωστόν το δίκιο ήταν πάντα υπό διωγμό. Στην Αρχαία Αθήνα τον Αριστείδη τον εξοστράκισαν, επειδή κάποιοι δεν μπορούσαν να ακούν ότι ήταν δίκαιος. Ο ίδιος ο Χριστός ήρθε στη γη για να μας διδάξει πως θα γίνουμε δίκαιοι και όχι μόνο δεν τον ακούσαμε, αλλά τον λοιδορήσαμε και τον σταυρώσαμε! Δυστυχώς, το συμφέρον, τα πάθη, οι ίντριγκες, ο πλούτος, η ανοησία, η άγνοια, η ημιμάθεια κλπ υπερτερούν και είναι σε πρώτη προτεραιότητα. Η δικαιοσύνη μένει τελευταία. Κάποιοι μάλιστα ενοχλούνται από αυτήν. Όταν όμως και οι ίδιοι νιώσουν την αδικία, τότε επικαλούνται την δικαιοσύνη! Τότε την θυμούνται. Όσο όμως δεν αισθάνονται έτσι, αδικούν αυτοί τους άλλους ή δεν νοιάζονται εάν η αδικία κυριαρχεί. Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται………..

Ποιοι όμως να γίνουν δίκαιοι; «Οι ενοικούντες επί της γης» λέει ο στίχος. Εμείς, που δεν έχουμε κατανοήσει πόσο προσωρινοί είμαστε και γι’ αυτό δε λογαριάζουμε τη δικαιοσύνη. Αδικούμε για να προσποριστούμε πρόσκαιρα οφέλη, όπως πλούτο, θέσεις, αξιώματα, ‘’φιλίες’’. Δηλαδή, όλα όσα θα μείνουνε εδώ στη γη, στο χώμα. Γιατί δεν είμαστε κάτοικοι της γης, είμαστε ένοικοι. Σήμερα, βρισκόμαστε εδώ, αύριο φεύγουμε! Προσωρινοί είμαστε, transit! Δε χρειάζεται λοιπόν, να αδικούμε για κάτι τόσο πρόσκαιρο, τόσο λίγο.

Ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε αυτό το μικρό αλλά τόσο γόνιμο και περιεκτικό στίχο και να γίνουμε, κατά το δυνατόν, όλο και πιο δίκαιοι.

Ποιοί να το καταλάβουν όμως αυτό; Σε ποιους απευθύνομαι; Μα στη συντεταγμένη οργάνωση του σιναφιού μας και πρωτίστως στους κατά τόπους συλλόγους μας, στην Ομοσπονδία μας, στα στελέχη των Δ.Σ. και ακολούθως στον κάθε απλό Σαρακατσάνο χωριστά, ζητώντας να προσπαθήσουν να γίνουν δίκαιοι, συμμετοχικοί, πιο ενεργοί και να καλλιεργήσουν πνεύμα ομοθυμίας, σύμπνοιας, δικαιοσύνης, εάν και εφόσον νοιάζονται ειλικρινά για το σινάφι μας και για όλα αυτά που θα παραδώσουμε στην επόμενη γενιά μας. Και λέω πιό συμμετοχικοί και πιο ενεργοί οι απλοί Σαρακατσαναίοι, διότι έτσι αναγκάζονται τα Δ.Σ. να εκλέγουν τους καλύτερους, τους αγνότερους και ταυτόχρονα ο φόβος του ελέγχου τους κάνει, εκόντες-άκοντες, καλύτερους, επ’ωφελεία του συνόλου.

Αποτελεί κοινό τόπο ότι βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι εξελίξεων, τα πάντα ρεί, η αμείλικτη φθορά είναι μέρος της ζωής, η καθαρότητά μας ‘’κινδυνεύει’’ διότι, με το κοινωνικό ‘’ανακάτεμα’’, μειώθηκε δραματικά η ενδογαμία και αποτελεί σχεδόν παρωχημένη έννοια, με αποτέλεσμα την χαλάρωση και μια σχετική αδιαφορία στην προσήλωση του στόχου που είναι η διατήρηση των παραδόσεών μας και των αξιών μας, για τις οποίες είμαστε περήφανοι, καθώς και η ανόθευτη μετάδοσή τους στην επόμενη γενιά, ώστε να μην χάσουμε την ταυτότητά μας και ως μελέτι και ως φυλή, και ως Σαρακατσαναίοι και ως ‘Έλληνες. Γιατί εάν χαθεί αυτό, τότε θα καταντήσουμε, αριθμοί, σωρός, ανόητη και αφελής μάζα που θα είναι άξια μόνο χλεύης και να το πω μεταφορικά ‘’θα σηκωθούν πρώτα οι ήρωές μας και μετά οι άλλοι πρόγονοί μας και θα μας μουτζώνουν με χέρια και με ποδάρια!!!’’.

Για να το αποφύγουμε αυτό. πρέπει να κάνουμε αυστηρή και σοβαρή

αυτοκριτική και να έχουμε ενσυναίσθηση, ώστε να καταλάβει ο καθένας τον ρόλο του, τη σπουδαιότητά του και τις ευθύνες του. Πρωταγωνιστές στη διατήρηση των ηθών των εθίμων και των παραδόσεών μας είναι λοιπόν οι σύλλογοι με τις διοικήσεις τους, τα χορευτικά μας και οι τραγουδιστές μας και ακολουθούν οι απλοί Σαρακατσαναίοι.

Οι σύλλογοι και οι διοικήσεις τους πρέπει, επιβάλλεται να έχουν γνώση και να δρουν συλλογικά, ενωτικά και χωρίς αποκλεισμούς. Αλλιώς παραβιάζουν τον ρόλο τους και σαφώς το καταστατικό τους. ‘Έχουν όμως γνώση και από που την άντλησαν; Την βίωσαν ή την άκουσαν;

Όπως επίσης και οι τραγουδιστές. Αναγκαστικά υπάρχουν δύο κατηγορίες με γνώμονα τον τρόπο κτήσης της γνώσης των ηθών και των εθίμων μας και των τραγουδιών και εννοώ η βιωματική και η εξ ακοής. Δεν θα κομίσω γλαύκα εις τας Αθήνας αν πω ότι φυσικά απείρως μεγαλύτερη αξία έχει η βιωματική γνώση, διότι είναι ζωντανή, άμεση, έχει χαραχτεί στην ψυχή του και είναι πιο εύκολο να την αναπαράγει και να την μεταφέρει, αφού χαρακτηρίζεται από αμεσότητα, ενάργεια και καθαρότητα. Σε αντίθεση με την εξ ακοής που σαφώς και λογικώς υστερεί, διότι άλλο είναι να έχεις ζήσει, να έχεις βιώσει ο ίδιος ένα γεγονός και ένα τρόπο ζωής και άλλο να στον περιγράφει ο άλλος που τον βίωσε και εσύ να προσπαθείς να το αναπαράγεις. Πάντα το πρωτότυπο υπερτερεί του αντιγράφου. Και όσο ξεμακραίνουν τα αντίγραφα από το πρωτότυπα τόσες μεγαλύτερες απώλειες θα παρατηρούνται. Αυτό είναι αξίωμα της λογικής. Άλλο είναι να έχεις πολεμήσει στην πρώτη γραμμή και άλλο να ακούς διηγήσεις πολεμιστή και να προσπαθείς να τις μεταφέρεις. Όμως, την βιωματική, πρωτόγονη και πρωτότυπη γνώση την έχουν αναγκαστικά οι πιο παλιοί, οι οποίοι οσονούπω βιολογικά, εκόντες - άκοντες φεύγουν από το προσκήνιο, απομακρύνονται.

Επομένως, καθίσταται επιτακτική ανάγκη οι σύλλογοι να προλάβουν να ‘’εκμεταλλευτούν’’ και να αξιοποιήσουν αυτούς που έχουν βιωματική γνώση των ηθών, των εθίμων και των παραδόσεών μας.

Είτε αυτοί είναι τραγουδιστές, είτε χορευτές, είτε απλοί Σαρακατσαναίοι που με βιωματική ενάργεια μας αφηγούνται, μας τραγουδούν και μας μεταφέρουν την γνήσια παράδοσή μας, τα γνήσια τραγούδια μας, με τον παραδοσιακό, τον παλιακό ‘νχό μας, που μπορεί από περιοχή σε περιοχή να παρουσιάζει κάποιες διαφορές, όμως ο πυρήνας παραμένει ο ίδιος, υπάρχει κοινός παρονομαστής και σε κάθε περίπτωση αυτός ο πλουραλισμός δείχνει και τον πολιτιστικό μας πλούτο.

Πρέπει να παρατηρήσω βέβαια ότι οι Σαρακατσαναίοι είμαστε ένα μελέτι που έχουμε ‘’ερωτική’’, παθολογική σχέση με το τραγούδι και παρατηρημένα υπάρχουν πολλοί ‘’ερασιτέχνες’’ που τραγουδούν καλύτερα από κάποιους επαγγελματίες. Όμως δεν μπορώ εγώ να ορίσω στεγανά και να ωθήσω ή να απομακρύνω σιναφίτες μου από τα μικρόφωνα. Μπορώ όμως να ζητήσω και να παρακαλέσω ίσως, όσοι πιάνουν το μικρόφωνο και επικαλούνται ότι τραγουδούν Σαρακατσάνικα τραγούδια πρωτίστως να τα σέβονται, γιατί τα τραγούδια μας δεν είναι απλή αναφορά λέξεων και στίχων, αλλά κάτι πολύ σημαντικότερο: Μεταφέρουν ιστορία, μνήμες, παράπονα, μεράκια, όνειρα, επιθυμίες, ήθη, έθιμα, παραδόσεις, νουθεσίες, ευχές, πόθο λευτεριάς, δάκρυα, πόνο, χαρά!.

Αφού λοιπόν καταλήγουμε στο αμάχητο συμπέρασμα ότι το κάθε τι βιωματικό, από χορό (όσο κι αν ο χορός εμπεριέχει και προσωπική έκφραση του χορευτή, δεν παύει να ξεχωρίζει ο Σαρακατσάνικος χορός, γιατί γέμει σοβαρότητας και θαυμαστής αρμονίας με τον εκάστοτε ρυθμό και στίχο), από τραγούδι και από καταγραφή-συγγραφή ιστοριών και αφηγήσεων από παλιότερους Σαρακατσαναίους (είδα κάποιες ωραίες βιβλιογραφίες παλαιοτέρων και χάρηκα, δεν θα αναφέρω ονόματα), υπερέχει ποιοτικά, θα ζητήσω από τους συλλόγους μας και τις κατά τόπους εκάστοτε διοικήσεις τους

να προτάξουν την αξιοποίηση των βιωματικών τραγουδιστών, των παλαιοτέρων τραγουδιστών και ακολούθως σταδιακά των νεότερων, ώστε να ενταχθούν κι αυτοί σιγά σιγά στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι του σιναφιού μας. Γιατί αλλιώς παίρνουν τα μυαλά τους αέρα και στην πορεία ατονούν και χάνονται και αυτοί, χαλούν οι χαρακτήρες τους, γίνονται υπερφίαλοι και αγενείς και αλλοιώνεται η παράδοσή μας. Αυτό επιβάλλει και ο στοιχειώδης σεβασμός στους παλαιότερους, ως γνωστόν δε ο σεβασμός είναι ένα από τα ωραία στοιχεία και ποιοτικά χαρακτηριστικά του σιναφιού μας.

Και εννοώ φυσικά των Σαρακατσαναίων τραγουδιστών.

Επίσης, δεν νοείται κατ’ εμέ και είναι επιεικώς άστοχο, απαράδεκτο

και ντροπή να καλούνται σε Σαρακατσάνικες παραδοσιακές εκδηλώσεις τραγουδιστές μη Σαρακατσαναίοι και να αποκλείονται Τραγουδιστές θκοί μας!!! Πρόκειται για γλέντια και βραδιές Σαρακατσάνικες και όχι απλώς δημοτικές βραδιές.

Το έχουμε δει αυτό το φαινόμενο δυστυχώς από κάποιους συλλόγους και κάποια ΔΣ και προέδρους που μάλιστα καμαρώνουν, αντί να χουμπώνουν!!!

Και δεν είναι δικαιολογία ότι φέρνοντας κάποιους μη Σαρακατσαναίους που θεωρούνται ‘’φίρμες’’ ή άλλους που για κάποιο λόγο (πχ. τηλεοπτικό) βρίσκονται στην επικαιρότητα, θα συγκεντρώσουν περισσότερο κόσμο στις εκδηλώσεις, διότι οι Σύλλογοί μας νόμιμο σκοπό από το Καταστατικό τους έχουν, μεταξύ άλλων πολλών, την διατήρηση και την αναπαραγωγή των Σαρακατσάνικων τραγουδιών, χορών και ρυθμών και όχι σκοπό εμπορικό, δεν είναι συλλέκτες και εισπράκτορες ευρώ που κατόπιν θα τον διανείμουν στις λεγόμενες φίρμες, δεν είναι ταμίες των λεγομένων φιρμών (Σαρακατσάνων και μη). Όπως επίσης σκοπός είναι η αλληλεγγύη και η αλληλοϋποστήριξη των Σαρακατσαναίων μεταξύ μας, μελών και τραγουδιστών και όχι ‘’ξένων’’. ‘Άμα σκοπός είναι να μαζέψουν πιο πολύ κόσμο, όπως θεωρούν ότι θα κάνουν με τις ‘’φίρμες’’, τότε αυτό δεν συμβαδίζει με τον ρόλο τους ως Συλλόγων και Διοικήσεις συλλόγων Σαρακατσαναίων. Θα μπορούσε δηλαδή να φέρουν και ημίγυμνα μπαλέτα για να μαζέψουν πιο πολύ κόσμο και αυτό θα ήταν δικαιολογημένο και ηθικό και καταστατικό και σύμφωνο με τις παραδόσεις μας; Αν κύριοι πρόεδροι και σύμβουλοι έχετε τέτοιες επιθυμίες και γούστα τότε παραιτηθείτε από τους συλλόγους και οργανώστε ατομικά στα σπίτια σας και στις οικογενειακές χαρές σας τέτοιες εκδηλώσεις και όχι υπό από την κάλυψη, την αιγίδα, το ταμείο και την αίγλη του κάθε συλλόγου μας. Στα σπίτια σας, στις οικογένειές σας και στις χαρές των παιδιών σας, κάντε ότι θέλετε, καλέστε όποιους θέλετε να τραγουδήσουν, να χορέψουν, να γλεντήσουν, αλλά όταν και για όσο προΐσταστε και χρησιμοποιείτε τους συλλόγους δεν έχετε κανένα τέτοιο δικαίωμα. Εκεί πρέπει να είστε Σοβαροί και Δίκαιοι, να σέβεστε την ιστορία μας, τις παραδόσεις μας, τους Σαρακατσάνους τραγουδιστές μας, την προς την κοινωνία εικόνα μας και να μην καταντάτε μαριονέτες και παρατρεχάμενοι ή αβανταδόροι των τραγουδιστών-τριών…

‘Όμως, αν κρίνω από τις προσκλήσεις των Σαρακατσαναίων Τραγουδιστών που μαθαίνω, ακούω και διαβάζω κάθε χρόνο στις ετήσιες εκδηλώσεις σας, παρατηρώ ότι μεροληπτείτε φοβερά και γίνεστε προκλητικά άδικοι μέχρις παρεξηγήσεως. Δεν αξιοποιείτε όλους τους τραγουδιστές μας , με την σειρά, προτάσσοντας και από σεβασμό όπως προείπα, τους βιωματικούς και παλαιότερους, αλλά άλλους τους καλείτε συνεχώς και άλλους τους αποκλείεται συνεχώς ή τους καλείτε τόσο αραιά που κοντεύουμε να τους ξεχάσουμε. Έχετε παιδιά και αποπαίδια!!! Σίγουρα, δεν έχετε καταλάβει ότι οι σύλλογοι με τους οποίες ασχολείστε και διοικείτε, δεν είναι για να βγάζετε τα γούστα σας και τα απωθημένα σας, να δείξετε τι και ποιος σας αρέσει ή όχι; Αυτά κρατήστε τα για τις χαρές στα σπίτια σας. Οι σύλλογοι είναι για να αξιοποιείτε όλο το Καλλιτεχνικό μας δυναμικό, ασχέτως αν ατομικά σας αρέσει ή όχι κάποιος καλλιτέχνης. Καλέστε τους λοιπόν όλους, να τους δούμε, να τους ακούσουμε, να τους γνωρίσουμε, να τους φιλέψουμε, απ’ όλη την Ελλάδα και εμείς από κάτω θα κρίνουμε και θα συγκρίνουμε από μέσα μας.

Αν ασχολήθηκα πιο πολύ ως τώρα με το θέμα των Τραγουδιστών, των αξιοποιήσεών τους από τους συλλόγους και τις μεγάλες αδικίες που παρατηρούνται είναι γιατί αφενός η συνήθης, η μεγαλύτερη και σημαντικότερη εκδήλωση και δράση των συλλόγων αναλώνεται κυρίως στην ετήσια εκδήλωση του ετήσιου χορού, λίγοι σύλλογοι έχουν πιο ποικίλη πολιτιστική δράση και αφετέρου οι ίδιοι οι τραγουδιστές, από τη φύση της ενασχολήσεώς τους, έχουν επίδραση λιγότερη ή περισσότερη ο καθένας στη ζωή του σιναφιού μας, στα γλέντια και στις χαρές του, έχουν οπαδούς και θαυμαστές ή αδιάφορους ή ακόμη και εχθρικά ή ειρωνικά κείμενους σιναφίτες μας, ενώ δεν θα έπρεπε και δεν θα συνέβαινε σε τέτοιο βαθμό εάν οι σύλλογοι ήταν δίκαιοι στις προσκλήσεις τους, που φυσικά δεν είναι πολλοί από αυτούς και δεν έκαναν μεγάλα λάθη προκαλώντας πικρίες, εντάσεις και απογοητεύσεις με τις επιλογές τους, γι αυτό ακούγονται δυστυχώς και φωνές για κλίκες, γλειψίματα, κοουτσαρίσματα, αβανταρίσματα, κ.α. αρνητικά φαινόμενα.

‘Όμως, εκτός από την επιλογή των τραγουδιστών από τους συλλόγους και

τις μεγάλες και προκλητικές αδικίες που παρατηρούνται στις προσκλήσεις τους υπάρχουν και άλλα αρνητικά στοιχεία που παρατηρούνται μέσα από την δράση των συλλόγων. Βλέπουμε και ακούμε τραγούδια τα οποία δεν είναι Σαρακατσάνικα, να βαφτίζονται Σαρακατσάνικα, δείχνοντας μία πολιτιστική πενία, ενώ δεν μας αξίζει. Και είναι λυπηρό, έτσι άκριτα να ακολουθούν οι συνήθως νεότεροι και νέοι, τραγουδιστές και μη, και να επαναλαμβάνουν μιμητικά και πιθηκίζοντες, οικειοποιούμενοι ξένα πολιτιστικά στοιχεία, άλλων σιναφιών και άλλων περιοχών της πατρίδας μας ή έστω αμφισβητούμενα, όπως π.χ. την Αρκαδιανή της Πελοποννήσου ή τον κλειστό της Αργιθέας κ.α. και να ακούγονται σε χορούς μας και να χορεύονται από τα χορευτικά μας ή ακόμη χειρότερα να ακούγονται και να χορεύονται εμπορικά νεοδημοτικά σαν το ‘’Θ’ αλλάξω γειτονιά, βρήκα μια φωτογραφία’’ κλπ. Και καλά ο τραγουδιστής παρασύρθηκε ή τόσα ξέρει τόσα λέει, ο άλλος που χορεύει από κάτω, δεν ακούει να σταματήσει και να του κάνει παρατήρηση ή νεύμα;

Όπως επίσης θα πρέπει να υπάρχει και αυστηρή προσήλωση στις παραδοσιακές φορεσιές των χορευτικών. Δεν είναι δυνατόν να χορεύουν και π.χ. να φορούν σκαρπίνια ή πέδιλα ή ακόμη χειρότερα να φορούν φουστανέλες μίνι και να αχνοφέγγουν ή να σχηματίζονται τα αχαμνά τους στις κολοκυθιές!!!

Νομίζω λοιπόν ότι όλα αυτά θα πρέπει να παρατηρηθούν προσεκτικά, να καταγραφούν και να δοθούν οι αντίστοιχες οδηγίες και συμβουλές από την Πανελλήνια Ομοσπονδία μας προς τους κατά τόπους συλλόγους, τους προέδρους και τα Διοικητικά συμβούλια των συλλόγων και από κει να μεταφερθούν στα χορευτικά, στους χοροδιδασκάλους και στους ίδιους ακόμη τους τραγουδιστές να είναι προσεκτικοί σε τι τραγουδούν και όλα αυτά υπό την θεσμική καθοδήγηση της Ομοσπονδίας, με την φροντίδα και την επιμέλεια της Επιστημονικής Επιτροπής, η οποία, ως ειδική, μπορεί και πρέπει να αναλάβει πιο ενεργή, ουσιαστική και επισταμένη δράση και να γίνει σεβαστή από όλους. Πολλά στοιχεία μπορούν να βελτιωθούν και πολλές μέθοδοι και τρόποι και προτάσεις να ακουστούν όπως για παράδειγμα η σύσταση μιας Συμβουλευτικής Επιτροπής, δίκην Αρχαίας Γερουσίας, με εκπροσώπους από όλες τις περιοχές, όσο ακόμη υπάρχουν γέροντες που έχουν βιωματική γνώση των ηθών και εθίμων και ακουσμάτων-τραγουδιών και εμπειρία, με καθαρά συμβουλευτικό ρόλο, στο πλάι και στη διάθεση της Ομοσπονδίας ή της Επιστημονικής Επιτροπής, ώστε να μπορέσουμε να κρατήσουμε όσο πιστότερα και γνησιότερα τις πολιτιστικές μνήμες και τα επιμέρους χαρακτηριστικά που διαθέτει το τόσο ωραίο και ξεχωριστό μελέτι μας.

Υ. Γ. ΔΕ ΜΠΟΥΡΟΥ ΝΑ ΓΕΝΟΥ ΗΛΙΟΥΣ ΝΑ ΤΣ' ΠΥΡΩΣΟΥ ΟΥΛΝΟΥΣ.